اکوکاردیوگرام آزمایشی است که از سونوگرافی برای نشان دادن نحوه عملکرد ماهیچه‌ها و دریچه‌های قلب استفاده می‌کند. امواج صوتی، تصاویر متحرکی از قلب می‌سازد تا پزشک متخصص قلب بتواند اندازه و شکل قلب را به خوبی ببیند. در این مقاله از زیواتک به طور کامل با اکوکاردیوگرافی آشنا خواهیم شد و موارد استفاده از آن را به تفصیل توضیح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) یک روش پزشکی تشخیصی غیر تهاجمی است که برای تصویربرداری و ارزیابی ساختمان داخلی قلب از امواج صوتی استفاده می‌کند. این روش به طور عمومی با نام‌های دیگری همچون "سونوگرافی قلب" یا "اکوی قلب" هم شناخته می‌شود. در این روش، امواج صوتی از طریق یک دستگاه ارسال می‌شوند که روی ناحیه قلب قرار دارد. سپس، این امواج از بافت‌ها و ساختمان‌های مختلف داخل قلب عبور می‌کنند و بازتاب می‌یابند. سنسورهای دستگاه این بازتاب‌ها را دریافت کرده و تبدیل به تصاویر دقیقی از داخل قلب می‌کنند.
از مزایای اکوکاردیوگرافی می‌توان به دقت بالا، عدم نیاز به ورود به داخل بدن بیمار و امکان مشاهده حرکت‌های قلبی در لحظه اشاره کرد. این روش به عنوان استاندارد تشخیصی برای بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به پزشکان کمک می‌کند تا به تشخیص دقیق‌تری از وضعیت قلب بیماران برسند.
پزشک ممکن است اکوکاردیوگرافی را در موارد زیر تجویز کند:
اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر قلب استفاده می‌کند. این آزمایش رایج می‌تواند جریان خون را از طریق قلب و دریچه‌های قلب نشان دهد. پزشک متخصص قلب از تصاویر این آزمایش برای یافتن بیماری‌های قلبی استفاده کند.
اکوکاردیوگرام انواع مختلفی دارد و نوع آن به جزئیات آزمایش و سلامت کلی شما بستگی دارد. بعضی از انواع اکوکاردیوگرام در حین ورزش یا بارداری انجام می‌شود. انواع اکوکاردیوگرافی عبارتند از:
● اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک (Transthoracic echocardiogram) که TTE نیز نامیده می‌شود و نوعی اکوکاردیوگرافی استاندارد است. به این نوع اکوکاردیوگرافی، سونوگرافی قلب نیز می‌گویند. اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک یک روش غیرتهاجمی برای بررسی جریان خون از طریق قلب و دریچه‌های قلب است. TTE تصاویری از قلب را از خارج از بدن ایجاد می کند. رنگ یا ماده حاجب، که به نام کنتراست هم شناخته می‌شود، به داخل ورید تزریق می‌شود. این کار کمک می‌کند که ساختار قلب در تصاویر بهتر نشان داده شوند.
● اکوکاردیوگرافی از راه مری (Transesophageal echocardiogram) که TEE نیز نامیده می‌شود. اگر اکوکاردیوگرافی استاندارد جزئیات مورد نیاز را ارائه نکند، ممکن است پزشک متخصص این آزمایش را انجام دهد. این روش، امکان یک نگاه دقیق به قلب و شریان اصلی بدن به نام آئورت را می‌دهد. TEE تصاویری از قلب را از داخل بدن ایجاد می‌کند و معمولاً برای بررسی دریچه آئورت انجام می‌شود. اگر بیمار خونریزی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش یا تومور یا پارگی در مری دارد، این آزمایش نباید انجام شود.
● اکوکاردیوگرافی جنین (Fetal echocardiogram): این نوع اکوکاردیوگرافی در دوران بارداری برای بررسی قلب نوزاد انجام می‌شود و یک آزمایش غیر تهاجمی است که شامل حرکت دادن پروب اولتراسوند روی شکم فرد باردار است. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا قلب نوزاد متولد نشده را بدون استفاده از جراحی یا اشعه ایکس ببیند.
● استرس اکو (Stress echocardiogram): استرس اکوکاردیوگرام درست قبل و بعد از ورزش در مطب پزشکی انجام می‌شود و نحوه واکنش قلب به فعالیت بدنی یا استرس را بررسی می‌کند. اگر پزشک حدس بزند که مبتلا به بیماری عروق کرونر هستید، این آزمایش را تجویز خواهد کرد. اگر نتوانید ورزش کنید، ممکن است به شما دارو داده شود تا قلب شما بهتر کار کند.
اکوکاردیوگرام بخش‌های مختلفی دارد که عبارتند از:
● اکوکاردیوگرافی دو بعدی (2D) یا سه بعدی (3D): این روش، تصاویری از دیواره‌ها و دریچه‌های قلب و عروق بزرگ متصل به قلب را ارائه می‌دهد. یک اکوکاردیوگرافی استاندارد با مطالعه دو بعدی قلب شروع می شود. اکوکاردیوگرافی سه بعدی در برخی از مراکز درمانی و بیمارستان‌ها موجود است و معمولاً برای دریافت جزئیات بیشتر در مورد اتاقک پایین سمت چپ قلب (دهلیز چپ) انجام می‌شود. این محفظه، محل اصلی پمپاژ قلب است.
● اکوکاردیوگرافی داپلر: زمانی که امواج صوتی از سلول‌های خونی در حال حرکت در قلب و رگ‌های خونی جهش می‌کنند، دچار تغییر می‌شوند. به این تغییرات سیگنال‌های داپلر می‌گویند. این بخش از آزمایش سرعت و جهت جریان خون در قلب و عروق را اندازه‌گیری می‌کند. اکوکاردیوگرافی داپلر می‌تواند به نشان دادن دریچه‌های مسدود شده یا نشتی کمک کند و فشار خون را در شریان‌های قلب بررسی کند.
● تصویربرداری جریان داپلر رنگی: این روش، جریان خون در قلب را به صورت رنگی نشان می‌دهد و به شناسایی نشتی دریچه‌های قلب و سایر تغییرات در جریان خون کمک می‌کند.
در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی بی‌ضرر استفاده می‌شود که سونوگرافی نامیده می‌شود. امواج صوتی هیچ خطر شناخته‌شده‌ای برای بدن ندارند. در این روش، قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس نیز وجود ندارد. خطرات اکوکاردیوگرافی به نوع آزمایشی که انجام می شود بستگی دارد.
اگر اکوکاردیوگرافی استاندارد از طریق قفسه سینه داشته باشید، ممکن است زمانی که میله اولتراسوند به قفسه سینه شما فشار می‌آورد، کمی احساس ناراحتی کنید. البته این موضوع خطر محسوب نمی‌شود و فقط کمی احساس ناخوشایند دارد. برای ایجاد بهترین تصاویر از قلب باید خود را محکم نگه دارید.
اگر به ماده حاجب حساسیت داشته باشید، ممکن است دچار واکنش آلرژیک بسیار جزئی شوید. برخی افراد دچار کمردرد، سردرد یا بثورات پوستی می‌شوند. اگر واکنشی رخ دهد، معمولاً بلافاصله، در حالی که هنوز در اتاق آزمایش هستید، رخ می دهد. واکنش های آلرژیک شدید بسیار نادر است.
اگر اکوکاردیوگرافی از طریق مری انجام شود، ممکن است گلوی شما برای چند ساعت بعد از آن درد داشته باشد. گاهی در موارد نادر، لوله مورد استفاده برای این آزمایش ممکن است داخل گلو را خراش دهد. سایر خطرات TEE عبارتند از:
دارویی که در طول استرس اکو استفاده می‌شود، ممکن است به طور موقت باعث ضربان قلب سریع یا نامنظم، احساس گرگرفتگی، افت فشار خون یا واکنش های آلرژیک شود. عوارض جدی، مانند حمله قلبی، بسیار نادر است.
نحوه آماده شدن برای اکوکاردیوگرافی به نوع اکوکاردیوگرافی شما بستگی دارد. اگر می‌خواهید اکوکاردیوگرافی از طریق مری انجام دهید، حتماً فردی همراه داشته باشید زیرا نمی‌توانید بعد از آزمایش رانندگی کنید و معمولاً دارویی خواب‌آور به شما داده می‌شود.
قبل از انجام آزمایش، از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید داروهای خود را طبق معمول مصرف کنید. پزشک را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، از جمله داروهایی که بدون نسخه خریداری می شوند، مطلع کنید.
شما معمولاً می‌توانید قبل از انجام اکوکاردیوگرام استاندارد ترانس قفسه سینه، طبق معمول غذا بخورید یا بنوشید.
اگر اکوکاردیوگرافی از طریق مری انجام می دهید، ممکن است لازم باشد چند ساعت قبل از آزمایش از خوردن و نوشیدن خودداری کنید. پزشک متخصص شما جزئیاتی را در مورد نحوه آماده شدن برای این آزمایش به شما می‌دهد.
اکوکاردیوگرافی در مرکز پزشکی یا بیمارستان انجام می‌شود.
معمولاً از شما خواسته می‌شود که لباس خود درآورید و لباس بیمارستان را بپوشید.
وقتی وارد اتاق آزمایش می‌شوید، تکنسین الکترودها را به سینه تان می‌چسباند. در بعضی موارد، الکترودها روی پاها قرار می‌گیرند. حسگرهایی که الکترود نامیده می‌شوند، ریتم قلب شما را بررسی می‌کنند. این آزمایش الکتروکاردیوگرام نامیده می شود.
الکترودها به دستگاه متصل می‌شوند و با کمک آن، ضربان قلب شما را نمایش می‌دهند. ممکن است تکنسین از شما بخواهد تا به مدت کوتاهی نفس عمیق بکشید تا تصاویر بهتری از وضعیت قلب شما به‌دست آید.
پس از این مرحله، پروب (مبدل) روی قفسه‌ی سینه‌ی شما حرکت می‌کند. این پروب امواج صوتی را تولید می‌کند که از قلب شما بیرون می‌آیند و سپس نتیجه به پروب باز می‌گردد. این امواج صوتی به تصاویر تبدیل می‌شوند و در یک مانیتور تصویری نمایش داده می‌شوند. تصاویر ضبط می‌شوند تا پزشک بتواند بعداً آنها را مورد مطالعه قرار دهد.
پس از اتمام آزمون اکوی قلب، تکنسین به شما کمک می‌کند تا ژل مورد استفاده برای انجام تست را از قفسه‌ی سینه یا از روی پای خود پاک کنید. سپس پزشک شما، پس از مطالعه‌ی دقیق تصاویر حاصل از این تست، با شما در مورد وضعیت و مشکلات احتمالی صحبت خواهد کرد.
نتایج اکوکاردیوگرافی موارد زیر را نشان خواهد داد:
تغییر در اندازه قلب: دریچه‌های قلب ضعیف یا آسیب دیده شده است. فشار خون بالا یا سایر بیماری‌ها می‌توانند باعث ضخیم شدن دیواره‌های قلب یا بزرگ شدن حفره‌های قلب شوند.
قدرت پمپاژ قلب: اکوکاردیوگرافی می‌تواند نشان دهد که با هر ضربان قلب چه مقدار خون از یک محفظه پر شده قلب پمپاژ می شود. به این کسر جهشی (Ejection Fraction) می‌گویند. این آزمایش همچنین نشان می‌دهد که قلب در یک دقیقه چقدر خون پمپاژ می‌کند که برون ده قلبی نامیده می‌شود. اگر قلب خون کافی برای نیازهای بدن پمپاژ نکند، علائم نارسایی قلبی رخ می‌دهد.
آسیب عضله قلب: اکوکاردیوگرافی نشان می‌دهد که چگونه دیواره قلب به پمپاژ خون به قلب کمک می‌کند. مناطقی از دیواره قلب که حرکت ضعیف دارند، ممکن است آسیب ببینند. چنین آسیبی ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن یا حمله قلبی باشد.
اختلالات دریچه قلب: اکوکاردیوگرافی می‌تواند نحوه باز و بسته شدن دریچه‌های قلب را هم نشان دهد. این آزمایش معمولاً برای بررسی نشتی دریچه‌های قلب استفاده می‌شود. این تست می‌تواند به تشخیص اختلالات دریچه مانند نارسایی دریچه قلب و تنگی دریچه کمک کند.
گاهی مشکلات قلبی در بدو تولد وجود دارد که به آن نقص مادرزادی قلب می‌گویند. اکوکاردیوگرام می تواند تغییرات در ساختار قلب و دریچه های قلب را نیز نشان دهد. این آزمایش همچنین برای بررسی تغییرات در اتصالات بین قلب و عروق خونی اصلی استفاده می‌شود.
در این مطلب به بررسی اکوکاردیوگرافی پرداختیم و دریافتیم که اکوکاردیوگرافی یا اکوکاردیوگرام می‌تواند به تشخیص و نظارت بر بعضی بیماری‌های قلبی کمک کند. ساختار قلب و رگ‌های خونی اطراف آن را بررسی می‌کند، چگونگی جریان خون در آنها را تجزیه و تحلیل می‌کند و حفره‌های قلب را ارزیابی می‌کند. امیدواریم این مطلب اطلاعات کامل و ضروری در مورد این آزمایش را در اختیار شما قرار داده باشد.
اکوکاردیوگرام می‌تواند به تشخیص و نظارت بر بعضی بیماری‌های قلبی کمک کند. ساختار قلب و رگ‌های خونی اطراف آن را بررسی می‌کند، چگونگی جریان خون در آنها را تجزیه و تحلیل می‌کند و حفره‌های قلب را ارزیابی می‌کند.
اکوکاردیوگرافی یکی از رایج‌ترین تست‌های قلبی است. پزشک یا متخصص قلب شما معمولاً با دیدن علائم جدید حاکی از بیماری قلبی، یا سابقه بیماری قلبی، اکوکاردیوگرافی را تجویز می‌کند.
در بیماران مبتلا به درد قفسه سینه دلایل مختلفی وجود دارد که برخی از آنها را می‌توان با اکوکاردیوگرافی ارزیابی کرد. اگر بیمار مشکوک به انسداد شریان باشد، اکوکاردیوگرام ممکن است ناهنجاری‌هایی را در دیواره‌ها نشان دهد.
اگرچه ECG و اکوکاردیوگرافی هر دو قلب را کنترل می‌کنند، اما هر کدام آزمایش‌های خاصی هستند. الکتروکاردیوگرافی با استفاده از الکترودها، ناهنجاری‌ها را در تکانه‌های الکتریکی قلب تشخیص می‌دهد، در حالی که اکوکاردیوگرام از اولتراسوند برای بررسی ناهنجاری‌ها در ساختار قلب استفاده می‌کند.
.png)
