علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون

فشار خون بالا مشکل رایج سلامتی برای بسیاری از افراد دنیا است. اگرچه فشار خون در طول روز ممکن است در نوسان باشد، اما افزایش طولانی‌مدت فشار خون می‌تواند منجر به مشکلات جدی، از جمله سکته مغزی و بیماری قلبی شود. گاهی نیز بالا رفتن فشار خون ناگهانی و موقتی است که خطرناک تلقی نمی‌شود. در این مقاله از زیواتک تصمیم داریم تا به بررسی علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون بپردازیم. با ما همراه باشید.

فشار خون طبیعی چیست؟

فشار خون نیرویی است که خون، در داخل شریان‌ها اعمال می‌کند و بر اثر انقباض عضله قلب ایجاد می‌شود.

فشار خون با دو عدد ثبت و سنجیده می‌شود:

عدد اول (عدد بیشتر) – فشار سیستولیک – فشار در شریان‌ها هنگام انقباض قلب.

عدد دوم (عدد کمتر) – فشار دیاستولیک – فشار در شریان‌ها زمانی که قلب بین ضربان‌ها استراحت می‌کند.

فشار خون می‌تواند در طول روز افزایش یا کاهش یابد. با این حال، زمانی که فشار خون برای ساعت‌ها بالا بماند، می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکل باشد.

بر اساس دسته‌بندی انجمن قلب آمریکا، پنج محدوده فشار خون وجود دارد:

فشار خون نرمال: کمتر از 80/120 میلی‌متر جیوه

فشار خون افزایشی: سیستولیک 120-129 میلی‌متر جیوه و دیاستولیک کمتر از 80 میلی‌متر جیوه

فشار خون بالا (مرحله اول): سیستولیک 130-139 میلی متر جیوه یا دیاستولیک 89-80 میلی متر جیوه

فشار خون بالا (مرحله دوم): حداقل 140 میلی متر جیوه سیستولیک یا حداقل 90 میلی متر جیوه دیاستولیک

بحران پرفشاری خون: بیش از 180 میلی متر جیوه سیستولیک و/یا دیاستولیک  بیش از 120 میلی متر جیوه (اگر این سطوح حفظ شوند، فرد باید با اورژانس تماس بگیرد).

نوسانات فشار خون طبیعی

نوسانات فشار خون در طول روز طبیعی است. فشار خون در واکنش به فعالیت‌هایی مانند خواب، غذا خوردن یا ورزش افزایش و کاهش می‌یابد.

فشار خون نیز یک الگوی روزانه دارد. چند ساعت قبل از بیدار شدن افزایش می‌یابد، در طول روز افزایش ودر اواخر بعد از ظهر کاهش می‌باید. فشار خون در ظهر به اوج خود می‌رسد و در شب به پایین‌ترین نقطه می‌رسد.

بر این اساس، اگر فشار خون شما صبح‌ها کمی بیشتر از عصرها است، جای نگرانی نیست. اما اگر افزایش فشار خون شما صبح‌ها بسیار بالاست، ممکن است سلامت قلبی عروقی شما در خطر باشد.

علائم بالا رفتن ناگهانی فشار خون

اگر معمولاً فشار خون نرمال دارید، ممکن است گاهی به علل مختلف، فشار خون شما بالا برود. در این صورت، علائم فشار خون بالا را تجربه می‌کنید که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• سرگیجه
• خستگی
• خونریزی بینی
• ضربان قلب نامنظم
• احساس صدای کوبیدن در گوش، قفسه سینه یا گردن
• تعریق
• گُرگرفتگی
• عصبی شدن

در این شرایط، فشار خون را اندازه بگیرید. اگر این عدد بالاتر 140/90 میلی متر جیوه بود، فشار خون شما به صورت ناگهانی بالا رفته است. بعد از نیم ساعت که دوباره آن را اندازه گیری کنید، احتمالاً به 80/120 کاهش می‌یابد.

شایان ذکر است که بسیاری از افراد هیچ علامتی از فشار خون بالا را تجربه نمی‌کنند. بنابراین ممکن است شما حتی متوجه بالا رفتن ناگهانی فشار خون نشوید.

چه چیزی باعث بالا رفتن ناگهانی فشار خون می‌شود؟

اگر فشار خون خود را اندازه‌گیری کردید و متوجه بالا بودن آن شدید، نترسید. دلایل زیادی برای افزایش ناگهانی فشار خون وجود دارد که شامل مشکلات تیروئید، اسکلرودرمی، اختلال عروقی کلاژن و حتی فعالیت بیش از حد غدد فوق کلیوی است. علل دیگری نیز وجود دارند که منجر به افزایش ناگهانی فشار خون می‌شوند که عبارتند از:

1- درد حاد

ممکن است در زمان انجام کار خانه، ناگهان انگشت دست خود را ببرید، یا پایتان به جسم سختی بخورد. در این صورت معمولاً فشار خون ناگهان بالا می‌رود. اگر فشار خون خود را بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی اندازه‌گیری کنید، بالا خواهد بود. با این حال، به محض از بین رفتن شوک اولیه، فشار خون شما باید به حالت عادی بازگردد. اگر درد برای چندین ساعت یا چند روز ادامه یابد، مغز با ترشح مسکن‌های طبیعی در بدن، خود را تنظیم می‌کند و حساسیت به درد را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه فشار خون کاهش می‌یابد.

2- مصرف بعضی داروها

افزایش ناگهانی فشار خون ممکن است زمانی رخ دهد که از داروهای خاصی استفاده می کنید، مانند:

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن

داروهای ضد افسردگی خاص

قرص‌های ضد بارداری

داروهای حاوی کافئین

برخی مکمل‌های گیاهی دارای آرنیکا و گوارانا

فشار خون باید به محض قطع دوره مصرف به حالت عادی بازگردد. اگر فشار خون بالا بماند، نشان از مشکل جدی‌تری دارد که باید به پزشک مراجعه کنید.

3- سندرم روپوش سفید

بسیاری از افراد در مطب پزشک افزایش فشار خون را تجربه می‌کنند. اگر فشار خون شما در خانه نرمال است، اما زمانی که پزشک می‌خواهد فشار خون را اندازه‌گیری کند ناگهان بالا می رود، ممکن است به سندرم روپوش سفید مبتلا باشید.

سندرم روپوش سفید یک اضطراب مرتبط با دیدن پزشک است. وقتی به پزشک مراجعه می‌کنید، به طور طبیعی نگران سلامتی خود هستید و سطح استرس شما افزایش پیدا می‌کند و به همین دلیل فشار خون ناگهان بالا می‌رود.

4- استرس

یکی دیگر از علل بالا رفتن ناگهانی فشار خون، اضطراب است. وقتی در یک موقعیت استرس‌زا هستید، بدن شما در حالت جنگ یا گریز قرار می‌گیرد و هورمون‌های استرس (آدرنالین و کورتیزول) تولید می‌کند. قلب سریع‌تر می‌تپد و عروق شروع به انقباض می‌کنند و همین امر باعث افزایش موقت فشار خون می‌شود.

به محض کاهش واکنش استرس، فشار خون به حالت عادی باز می‌گردد. اگر فشار خون به حالت عادی برنگشت و مدت طولانی بالا ماند، ممکن است مشکل فشار خون بالا داشته باشید که باید به پزشک مراجعه کنید.

 5- ورزش

وقتی ورزش می کنید، فشار خون سیستولیک شما بالا می‌رود. این یک واکنش طبیعی به افزایش ضربان قلب همراه با هر ورزشی است.

اگر فشار خون خود را بلافاصله بعد از ورزش اندازه‌گیری کنید، اعداد بالاتر از حد معمول هستند. حین ورزش، فشار سیستولیک می تواند تا 250 میلی متر جیوه یا بیشتر افزایش یابد. فشار خون باید در عرض دو ساعت به حالت عادی برگردد.

 6- مصرف کافئین

مصرف کافئین می تواند باعث افزایش فشار خون شما شود. اما خطر ابتلا به پرفشاری خون را افزایش نمی‌دهد. به گفته کارشناسان سطح افزایش فشار خون با کافئین می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد ممکن است دوز خاصی از قهوه در برخی از افراد منجر به افزایش فشارخون نشود و بالعکس همان دوز در فرد دیگر باعث افزایش فشارخون شود اگرچه این افزایش خطرناک نیست و موقتی است، اما مصرف کافئین در زمان ورزش یا استرس داشتن، می‌تواند سطح فشار خون را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

 7- سیگار کشیدن

نیکوتین موجود در سیگاربا فعال کردن سیستم عصبی سمپاتیک باعث افزایش فشار خون می‌شود. این اثر پس از مدتی فروکش می‌کند و با کشیدن یک سیگار دیگر برمی‌گردد. درحالی‌که افزایش فشار خون موقتی است، اما سیگار کشیدن در طولانی‌مدت نه تنها موجب فشارخون بالا می‌شود بلکه شمارا در معرض خطر سکته مغزی، بیماری قلبی، حمله قلبی و نارسایی کلیه قرار می‌دهد.

 8- غذاهای حاوی تیرامین

تیرامین یک اسید آمینه است که به تنظیم فشار خون کمک می‌کند. بدن انسان تیرامین را به طور طبیعی تولید می‌کند اما این اسید آمینه از غذا نیز دریافت می‌شود. این ماده در اثر شکستن زنجیره پروتئینی غذاهای مانده به وجود می‌آید. بعضی از غذاها مانند پنیر طبیعی کهنه، گوشت‌های پخته شده، سس‌ها مانند سس سویا، سس میگو، سس ماهی، نخود فرنگی، لوبیا پهن و غلاف آنها حاوی سطوح بالایی از این اسید آمینه هستند. تیرامین سبب آزاد شدن کتکول آمینها (مانند اپی نفرین) میشود .هنگام استفاده از داروهای مهار‌کننده‌ی آنزیم مونوآمینواکسیداز از مصرف موادی که مقدار زیادی تیرامین دارند باید اجتناب کرد زیرا موجب افزایش فشار خون و حمله‌های میگرنی می‌شود و ممکن است طوفان سرتونین ایجاد کند.

هنگام افزایش فشار خون ناگهانی چه باید کرد؟

آرام باشید و دراز بکشید یا حداقل بنشینید؛

شروع به تنفس عمیق یا تمرین سایر تکنیک‌های کاهش استرس کنید؛

محرک‌های احتمالی را از بین ببرید - سیگار خود را خاموش کنید، نوشیدن قهوه را متوقف کنید، ورزش را متوقف کنید و غیره؛

داروهای فشار خون تجویز شده توسط پزشک را به موقع مصرف کنید؛

پس از حدود پنج دقیقه دوباره فشار خون خود را اندازه‌گیری کنید. اگر کاهش پیدا نکرد و همچنان علائم را تجربه کردید، با پزشک خود تماس بگیرید.

سوالات متداول در مورد علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون

علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون چیست؟

بالا رفتن ناگهانی فشار خون می‌تواند به علل مختلفی باشد از جمله استرس شدید، مصرف زیاد نمک، مشروبات الکلی، عوامل ژنتیکی، مشکلات کلیوی، بیماری‌های تیروئید و ...

چه زمانی باید برای فشار خون بالا با اورژانس تماس بگیریم؟

اگر  فشار خون شما بالاتر از 180 سیستولیک یا 120 دیاستولیک باشد وعلائمی مانند درد قفسه سینه، سردرد شدید، تنگی نفس، ضعف، مشکلات بینایی و مشکل در صحبت کردن دارید و یا باردار هستید، حتماً در اسرع وقت با اورژانس تماس بگیرید.

چگونه از افزایش فشار خون ناگهانی جلوگیری کنیم؟

سبک زندگی سالم، تناسب اندام، مصرف پتاسیم، خوردن غذاهای سالم و حذف غذاهای چرب و پر نمک  در پیشگیری ودرمان فشارخون بالا نقش به سزایی دارد.