فیبریلاسیون دهلیزی و تشخیص آن

بیماری‌های قلبی عروقی به عنوان عامل اصلی مرگ‌و‌میر در سراسر جهان شناخته می‌شوند. در واقع، این بیماری‌ها اولین عامل مرگ‌و‌میر در سراسر جهان هستند؛ سالانه حدود 17.3 میلیون مرگ در جهان ناشی از بیماری‌های قلبی گزارش می‌شود و انتظار می‌رود این تعداد تا سال 2030 به بیش از 23.6 میلیون نفر افزایش یابد. بیماری‌های قلبی گروهی از بیماری‌ها هستند که شامل بیماری‌های عروق کرونر (CAD) مانند آنژین پایدار، آنژین ناپایدار و انفارکتوس میوکارد (MI) هستند که معمولاً به‌عنوان حمله قلبی شناخته می‌شود؛ فشار خون بالا، دیابت، استعمال سیگار و دخانیات، ورزش نکردن و نداشتن فعالیت‌های بدنی، چاقی، کلسترول خون بالا، رژیم غذایی نامناسب و مصرف زیاد الکل و غیره خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کرونر را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. افرادی که بیماری قلبی عروقی در آن‌ها تشخیص داده شده است و همچنین افرادی که به‌دلیل وجود یک یا چند عامل خطر - فشار خون، دیابت، چربی خون بالا، یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای - در معرض خطر بالای آن قرار دارند، برای درمان مناسب نیاز به تشخیص زودهنگام بیماری دارند.

فیبریلاسیون دهلیزی (AF) شایع‌ترین نوع آریتمی قلبی است که یک چالش بزرگ در مراقبت‌های پزشکی محسوب می‌شود. این بیماری با خطر بالای مشکلات قلبی-عروقی، از جمله مرگ ناگهانی ناشی از بیماری قلبی، نارسایی قلبی، بیماری ایسکمیک قلب و همچنین سکته قلبی همراه است. علائم فیبریلاسیون دهلیزی معمولاً شامل تپش قلب، تنگی نفس، ضعف، سرگیجه، غش، خستگی و درد قفسه سینه است. تخمین زده می‌شود که حدود نیمی از بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی شناسایی نمی‌شوند و دلیل آن این است که بیماران، اغلب علائم این بیماری را نادیده می‌گیرند و از این واقعیت آگاه نیستند که علائمی که تجربه می‌کنند، می‌توانند نشانه‌ای از ناهنجاری‌های قلبی بالقوه باشد. اختلال قلبی فیبریلاسیون دهلیزی را می توان به‌کمک نبض تشخیص داد اما گاهی به‌دلیل افزایش ضربان قلب این روش می‌تواند با خطا همراه باشد. از این رو، تشخیص علائم این بیماری را فقط می‌‌توان با استفاده از نوار قلب (ECG) تأیید کرد.

نوار قلب یکی از روش‌های پرکاربرد برای اندازه‌گیری ضربان قلب با استفاده از تکنیک‌های الکترونیکی است. جریان صحیح و مناسب خون در قلب به انقباض مناسب عضله قلب بستگی دارد و این امر به‌دلیل تولید و انتقال تکانه‌های الکتریکی است. این فعالیت الکتریکی بیولوژیکی قلب می‌تواند با استفاده از سیگنال دستگاه الکتروکردیوگرام یا همان دستگاه نوار قلب ثبت و تجزیه‌و‌تحلیل شود که در تشخیص تعداد قابل‌توجهی از ناهنجاری‌های قلبی بسیار مفید است.

تست نوار قلب بهترین راه برای تشخیص اختلال فیبریلاسیون دهلیزی است؛ با این حال، آزمایش ECG و تفسیر نوار قلب یک فرآیند معمولی و ساده نیست که بتوان آن را در خانه با استفاده از یک دستگاه ECG معمولی انجام داد و تفسیر آن نیز برای افراد بدون دانش پزشکی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل، محققان برای تشخیص مؤثر فیبریلاسیون دهلیزی، نسل جدید دستگاه‌ECG  را معرفی کرده‌اند که با اتصال به گوشی همراه هوشمند، کار تشخیص این مشکل قلبی را آسان‌تر می‌کند.

تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی با نسل جدید دستگاه‌های ECG

همان‌طور که گفتیم، انجام فرآیند آزمایش نوار قلب و تفسیر آن توسط فردی که دانش کافی از نوار قلب ندارد، کار سخت و غیرممکنی است. با تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای که برای تشخیص هرچه زودتر بیماری فیبریلاسیون دهلیزی انجام شده، دستگاه‌هایی به بازار عرضه شده‌اند که عملکردی مشابه به دستگاه نوار قلب دارند و می‌توانند با اتصال گوشی همراه هوشمند و از طریق انگشتان دست، نوار ECG بگیرند. این دستگاه جدید به آسانی روی سطح بدن قرار می‌گیرد و تنها با فشار دادن یک دکمه، در هر زمان و هر مکانی طی چند ثانیه، نوار قلب بیمار را می‌گیرد.

در صورتی که ریتم قلب نامنظم باشد یا موج P در نوار قلبی فرد مشاهده نشود، احتمال ابتلا به AF وجود دارد و فرد باید در اسرع وقت برای گرفتن نوار قلب 12 لیدی و تشخیص تکمیلی به پزشک معالج مراجعه کند. این دستگاه به گونه‌ای طراحی شده که حساسیت و دقت بالایی داشته باشد تا بتواند با تشخیص صحیح و به موقع بیماری AF، به کاهش خطرات ناشی از این بیماری کمک کند.

سنجش میزان اثر‌بخشی تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی با دستگاه‌های ECG جدید

برای پی بردن به میزان اثر‌بخشی تشخیص فیبریلاسیون دهلیزی با نسل جدید دستگاه‌های متصل به گوشی هوشمند، گروهی از محققان در بریتانیا مطالعه‌ای را روی یکی از مدل‌های این دستگاه‌های ECG جدید انجام دادند. در آزمایشی که انجام شده، فاکتورهای زیر برای سنجش میزان دقت در نظر گرفته شده‌اند:

• حساسیت دستگاه و میزان دقت و موفقیت آن در تشخیص بیماری AF در بیماران مبتلایی که در این آزمایش شرکت داشتند.
• ویژگی و میزان موفقیت این دستگاه در تشخیص سلامت افراد فاقد بیماری AF که در این آزمایش شرکت داشتند.
• میزان اعتبار تشخیص فقدان AF توسط دستگاه و اعتماد پزشک به نتیجه منفی که دستگاه اعلام کرده است.

مطالعه‌ای که روی عملکرد این دستگاه انجام شده، مستقل از شرکت سازنده‌ این دستگاه بوده و انتخاب افراد تحت مطالعه بر عهده پژوهشگران بوده است. برای انجام این مطالعه، 29 بیمار مبتلا به AF از میان بیماران با‌سابقه و تعدادی افراد دیگر دارای بیماری‌های دیگر انتخاب شدند. ابتدا از هر دو گروه بیماران، که شامل 99 نفر می‌شدند، نوار قلب 12 لیدی گرفته شد و هم‌زمان با استفاده از دستگاه جدید ECG متصل به تلفن همراه هوشمند، به مدت 30 ثانیه نوار قلب گرفته شد. سپس یک پزشک عمومی و یک متخصص قلب شروع به بررسی نوار قلب‌ها به‌صورت مستقل کرده‌اند و از آن‌ها خواسته شد تا تشخیص دهند کدام نوار قلب مربوط به دستگاه 12 لیدی و کدام یک مربوط به دستگاه جدید ECG است. از میان 99 نوار قلبی که از افراد تحت مطالعه گرفته شد، 4 نوار قلب ناخوانا بود و کنار گذاشته شد. نتایج این مطالعه در جدول زیر نشان داده شده است.

طبق نتایجی که در جدول مشاهده می‌کنید، پژوهشگران دریافتند که نسل جدید دستگاه‌های ECG متصل به گوشی هوشمند به دلیل داشتن حسسیت بالا، ویژگی مناسب و اعتبار قابل‌اطمینان، می‌تواند برای تشخیص فقدان AF قابل‌استفاده باشد. محققان توصیه کردند که اگر نوار قلب این دستگاه‌های جدید توسط کادر درمان تفسیر شود، می‌توان از آن برای تشخیص اولیه فیبریلاسیون دهلیزی و غربالگری این بیماری استفاده کرد. محققان اعلام کردند که فاکتور اعتبار پیش‌بینی فقدان AF به میزان شیوع این بیماری بستگی دارد؛ میزان مؤثر بودن تشخیص فیبریلسیون دهلیزی با نسل جدید دستگاه متصل به گوشی هوشمند بستگی به میزان شیوع این بیماری دارد و در جمعیت‌های سالمند با شیوع بالای بیماری AF، دستگاه در تشخیص اولیه مؤثرتر خواهد بود.

کلام پایانی

بیماری‌های قلبی مهم‌ترین عامل مرگ‌و‌میر در جوامع مختلف هستند. تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی تا چند سال پیش به‌سختی انجام می‌شد و بسیاری از بیماران قلبی از وجود این مشکل آگاه نبودند و از علائم آن اطلاع نداشتند. یکی از بیماری‌های قلبی که شیوع زیادی نیز دارد، بیماری فیبریلاسیون دهلیزی یا AF است که تشخیص آن به کمک تست نوار قلب 12 لیدی کار آسانی است، اما دسترسی به این تست همیشه و در هر زمان برای بیماران آسان نیست. در این مطلب دریافتیم که نسل جدید دستگاه‌های ECG مبتنی بر گوشی هوشمند که روی بدن فرد بیمار نصب می‌شوند و حساسیت بالایی در تشخیص بیماری دارند، می‌توانند نقش مؤثری در تشخیص زود‌هنگام این بیماری داشته باشند. اعتبار پیش‌‌بینی فقدان فیبریلاسیون دهلیزی با نسل جدید دستگاه‌های ECG متصل به گوشی هوشمند بالا است و می‌توان این روش را روشی مطمئن برای غربالگری جمعیت مبتلا به AF دانست.