مختصری درباره تست نوار قلب

الکتروکاردیوگرام یا تست نوار قلب که به اختصار ECG یا EKG نیز نامیده می‌شود، یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین آزمایش‌ها است که برای ارزیابی قلب استفاده می‌شود. الکترودها (لکه‌های پلاستیکی کوچک که به پوست می‌چسبند) در نقاط خاصی روی سینه، بازوها و پاها قرار می‌گیرند. الکترودها توسط سیم های سربی به دستگاه ECG متصل می‌شوند. سپس فعالیت الکتریکی قلب اندازه‌گیری، تفسیر و چاپ می‌شود. در این آزمایش هیچ برقی به بدن ارسال نمی‌شود.

تکانه‌های الکتریکی طبیعی باعث انقباض قسمت‌های مختلف قلب را هماهنگ می‌کند تا جریان خون را به شکل صحیحی حفظ کند. دستگاه نوار قلب این تکانه‌ها را به صورت منحنی‌هایی ثبت می‌کند تا نشان دهد که قلب تا چه میزان سریع می‌تپد، ریتم ضربان قلب (ثابت یا نامنظم) چگونه است و قدرت و زمان‌بندی تکانه‌های الکتریکی هنگام حرکت در قسمت‌های مختلف قلب تا چه حد است. دستگاه نوار قلب این متخصص قلب به کمک تفسیر نوار قلب مشکلات و بیماری‌های قلبی را بررسی می‌کند.

محل قرارگیری لیدهای دستگاه نوار قلب چه اهمیتی دارد؟

همان طور که اشاره کردیم، دستگاه نوار قلب، سیگنال‌های الکتریکی قلب را دریافت و ثبت می‌کند. دستگاه ECG این سیگنال‌ها را به کمک 10 الکترود و 12 لید دریافت می‌کند. الکترودها به دو گروه تقسیم می‌شوند:

1. الکترودهای اندامی (Limb Electrodes)
2. الکترودهای پرکوردیال (Precordial Electrodes)

نحوه اتصال لیدها و الکترودها اهمیت زیادی دارد و در صورتی که در محل مناسب روی پوست متصل نشود، اطلاعات را نادرست ثبت می‌کند. ثبت نادرست اطلاعات باعث تشخیص اشتباه پزشک می شود و پیامدهای خطرناکی به همراه دارد. لیدها حتی اگر به اندازه 25 میلی‌متر هم اشتباه قرار بگیرند، می‌توانند باعث ثبت خطای اطلاعات و بالا رفتن قطعه ST در نوار قلب شود (بالا رفتن قطعه ST نشان دهنده‌ی انفارکتوس حاد ميوکارد است).

اهمیت اتصال صحیح لیدهای دستگاه الکتروکاردیوگرام در تشخیص صحیح مشکلات قلبی است. در ادامه‌ی مطلب، محل دقیق لیدهای دستگاه قلب را نشان می‌دهیم.

چگونه لیدهای دستگاه نوار قلب را به درستی متصل کنیم؟

زمانی که فرد برای انجام تست نوار قلب به پزشک مراجعه می‌کند، ابتدا بیمار باید تمامی وسایل فلزی خود از جمله ساعت، گل سر و سایر وسایل را در بیاورد. سپس، قبل از قرار دادن الکترودها، پوست با الکل کاملاً تمیز می‌شود. این کار کمک می‌کند که هر گونه چربی و آلودگی که ممکن است روی پوست باشد و باعث لغزش لیدها و دریافت سیگنال‌های نادرست شود، از بین می‌برد.

هنگامی که پوست تمیز شد، محل قرارگیری الکترودها را با دقت پیدا می‌کنند و علامت گذاری انجام می‌شود. محل قرار دادن لیدها را در ادامه بررسی می‌کنیم.

محل قرارگیری لیدهای اندامی برای تست نوار قلب

همان طور که اشاره کردیم، لیدهای اندامی (Limb Electrodes) شامل 4 لید هستند. این لیدها در دستگاه‌های استاندارد الکتروکاردیوگرام با رنگ‌های خاص و حروف مشخص شده‌اند. رنگ‌ها نشان ‌دهنده‌ی ترتیب و نحوه‌ی اتصال لیدهای دستگاه و حروف نشان دهنده‌ی محل قرارگیری این لیدها هستند. در تصویر و جدول زیر، محل دقیق اتصال لیدهای دستگاه الکتروکاردیوگرام نوار قلب را نشان داده ایم.

محل قرارگیری لیدهای قفسه سینه‌ای برای تست نوار قلب  

لیدهایی که در قسمت قفسه‌ی سینه قرار می‌گیرند و به لیدهای لیدهای پره کوردیال یا لیدهای جلوی قلبی هم شناخته می‌شوند، شامل 6 لید هستند. روش‌های تشخیص محل قرارگیری لیدهای قفسه سینه مختلف است (Angle of Louis و Clavicular Method دو نمونه از این روش‌ها هستند). در تمامی روش‌ها، تعیین محل لیدهای قفسه سینه‌ای به کمک حرف V و اعدادی که کنار آن‌ها نوشته شده، انجام می‌شود. در جدول زیر محل قرار گرفتن هر یک از لیدهای قفسه سینه‌ای مشخص شده است:

نکات مهم قبل از انجام تست نوار قلب

نتیجه تست قلب تنها وابسته به نحوه اتصال لیدهای دستگاه الکتروکاردیوگرام نیست بلکه پیش از انجام تست نوار قلب، مواردی نیز وجود دارند که عدم رعایت آن‌ها باعث خطا در نتیجه آزمایش می‌شود. پیش از انجام تست موارد زیر را به یاد داشته باشید:

1. ازهرگونه فعالیت فیزیکی زیاد و پیاده‌روی شدید خودداری کنید؛
2. از استرس و تنش پیش از تست قلب دوری کنید؛
3. قبل از انجام تست الکتروکاردیوگرام، وعده غذایی سبک میل کنید؛
4. آقایان باید موهای سینه را شیو کنند تا لغزشی در لیدها ایجاد نشود.

کلام پایانی

تست نوار قلب (ECG یا EKG) یکی از رایج‌ترین آزمایش‌های قلب است که بدون هیچ گونه درد و ناراحتی انجام می‌شود و به پزشک کمک می‌کند تا مشکلات مختلف قلبی از جمله آریتمی قلب و ناهنجاری‌های قلبی را بررسی کند و بر اساس آن‌ها درمان مناسب را تجویز کند. تشخیص پزشک رابطه‌ی تنگاتنگی با نحوه اتصال لیدهای دستگاه الکتروکاردیوگرام دارد. در این مطلب به بررسی کامل اتصال لیدها پرداختیم و دریافتیم که به کمک رنگ لیدها و اعداد درج شده در کنار آن‌ها می‌توان محل دقیق اتصال را مشخص کرد.